Śródmieście (Biłgoraj)

---

Dane ogólne

Administracja

Śródmieście znajduje się w sercu Biłgoraja. To ważna część miasta, która graniczy z kilkoma innymi jednostkami administracyjnymi, w tym:

• od północy z Bojarami oraz Roztoczem,
• od wschodu z osiedlem Sitarska – Kępy, Ogrodami oraz Piaskami,
• od południa z Puszczą Solską,
• od zachodu z osiedlem Nadstawna oraz osiedlem Bagienna.

Rada Osiedla stanowi organ uchwałodawczy osiedla w ramach pomocy gminnej, a Zarząd Osiedla działa jako organ wykonawczy.

Urbanistyka, infrastruktura

Obszar Śródmieścia jest całkowicie zurbanizowany, a jego zabudowa to głównie przestrzenie usługowo-mieszkalne. Dominującą formę zabudowy stanowią bloki mieszkalne.

Południkowo biegnąca ulica Generała Tadeusza Kościuszki jest kluczową arterią urbanistyczną, której północnym zakończeniem jest Plac Wolności, zdobiący miasto ratuszem. Południowa część tej ulicy prowadzi w stronę Puszczy Solskiej, będącej ważnym terenem osiedlowym.

Równolegle do ulicy Kościuszki znajduje się ulica Długa, wyznaczająca wschodnią granicę Śródmieścia. Na południu obszar ten zamykają ulice Władysława Sikorskiego i Tadeusza Komorowskiego, a na północy ulica Przemysłowa. W kierunku zachodnim Śródmieście sięga do ulicy Nadstawnej oraz do częściowo zagospodarowanych łąk wzdłuż rzeki Białej Łady.

Generalnie, Śródmieście rozciąga się w kierunku południkowym na długości około 1,7 km, tworząc dynamiczne centrum usługowo-administracyjne miasta.

Ważniejsze obiekty

W obrębie Śródmieścia można znaleźć szereg kluczowych obiektów, które mają znaczenie dla lokalnej społeczności. Wśród nich wyróżniają się:

• instytucje administracyjne i samorządowe: m.in. urząd miasta, urząd stanu cywilnego, urząd skarbowy, sąd rejonowy oraz prokuratura rejonowa, a także oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• instytucje kulturalne i edukacyjne: m.in. Biłgorajskie Centrum Kultury oraz I Liceum Ogólnokształcące im. ONZ,
• obiekty sakralne: kościoły katolickie pw. Trójcy Świętej i Wniebowzięcia NMP oraz pw. św. Jerzego,
• różnorodne obiekty usługowe i handlowe, w tym restauracje, hotele, supermarkety oraz centra handlowe,
• miejsca pamięci takie jak pomniki oraz obiekty zabytkowe,
• teren użyteczności publicznej, w tym zieleń: Skwer Saski oraz Park Solidarności.

Informacje historyczne

Historia Biłgoraja sięga drugiej połowy XVI wieku, kiedy to miejscowość ta została założona jako miasto prywatne, należące do rodu Gorajskich. Akt lokacyjny, który umożliwił rozwój miasta, został wydany w 1578 roku, co jednocześnie zaowocowało wytyczeniem układu urbanistycznego. Biłgoraj usytuowany w widłach Białej oraz Czarnej Łady, był rozciągnięty południkowo wzdłuż drogi prowadzącej do Tarnogrodu. Współczesna ulica Generała Tadeusza Kościuszki była dawną ulicą Tarnogrodzką.

Na niewielkim wzniesieniu, nazwanym Biały Goraj, umiejscowiono rynek, wokół którego rozwinęła się sieć prostopadłych ulic. Taki układ urbanistyczny Biłgoraja przetrwał aż do XIX wieku, a zasięg topograficzny w dużej mierze pokrywa się z północną częścią obecnego Śródmieścia.

W dziewiętnastym stuleciu, miasto sąsiadowało z wioskami Bojary na północy, a także Różnówka oraz Puszcza Solska na południu. Mimo postępującej urbanizacji w drugiej połowie XIX wieku, kształt geograficzny Biłgoraja pozostał głównie niezmieniony, obejmując jeszcze trzy przedmieścia: tarnogrodzkie, lubelskie i zamojskie. Proces intensywnej urbanizacji rozpoczął się z początkiem XIX w. Kiedy to, na południowo-wschodnich obrzeżach Biłgoraja, zbudowano osiedle Piaski.

Na przełomie XIX i XX wieku, dawną drogę gospodarczą, która omijała miasto od wschodniej strony, przekształcono w ulicę, którą dzisiaj znamy jako Długą. Ulica ta wyznacza zachodnią granicę obecnego Śródmieścia. Od początku XX wieku, rozwinęła się urbanizacja poza jej granicami. W roku 1919, Biłgoraj przyłączył tak samo miejscowości Różnówka i Bojary, co potwierdza, że w okresie przełomowym XIX i XX wieku obszar miasta znacznie się rozszerzył, przekraczając dotychczasowe granice obszaru osiedla Śródmieście.

Do początku XX wieku znaczna część zabudowy miasta była drewniana, co można wytłumaczyć historią i tradycją regionu. Wśród drewnianych budynków, na początku XX stulecia, wyróżniały się bardziej reprezentacyjne obiekty murowane, takie jak magistrat, kamienice przyrynkowe oraz kościoły, w tym kościół Wniebowzięcia NMP oraz św. Jerzego. Niestety podczas II wojny światowej, w 1939 roku, tradycyjna zabudowa Biłgoraja została całkowicie zniszczona, a obecna architektura Śródmieścia powstała głównie po wojnie, co skutkuje ograniczoną ilością zachowanej tkanki zabytkowej. W latach 60. XX wieku przeprowadzono odbudowę Placu Wolności, a w 1966 roku otwarto modernistyczny ratusz.

Po wojnie, ukształtowano nową sieć ulic w Śródmieściu, która w dużej mierze pokrywa się z wcześniejszym układem urbanistycznym. Osiedle Śródmieście, jako formalna jednostka administracyjna, zostało powołane do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju dnia 25 sierpnia 2004 roku.

---

Oceń: Śródmieście (Biłgoraj)

---