Piaski (Biłgoraj)

---

Dane ogólne

Piaski są zlokalizowane w południowo-wschodniej części Biłgoraja, otoczone osiedlami Ogrody od północy i Puszczą Solską od zachodu. Granice północne osiedla wyznaczają zabudowania ulicy Cichej, natomiast zachodnie to ulice Bohaterów Monte Cassino oraz Bolesława Prusa. Na południu i wschodzie Piaski sięgają granicy miasta.

W charakterze zabudowy Piask znajdują się zarówno mieszkalne, jak i usługowo-magazynowe obiekty. Ulice zamieszkałe przez domy jednorodzinne oraz niewielkie bloki mieszkalne układają się w kwartały, które sąsiadują z terenami przeznaczonymi na działalność usługową i handlową, gdzie dominują lokale przedsiębiorstw handlowych oraz małe usługi.

W wschodniej, mniej zabudowanej części Piask można zauważyć łąki oraz nieużytki, które przylegają do rozległych lasów Puszczy Solskiej. Interesującym miejscem są stawy rybne, znane jako stawy Ćwikły, o powierzchni wynoszącej około 21,5 ha. W tej strefie usytuowane jest również niewielkie osiedle Leśnik, które nie posiada statusu odrębnej jednostki administracyjnej.

Na niezurbanizowanych terenach Piask przepływa sieć cieków wodnych, które są częścią zlewiskiem Czarnej Łady. Wśród nich wyróżnia się rzeczka Próchnica, która dostarcza wodę do wspomnianych stawów. Z kierunku wschodniego do osiedla prowadzi lokalna droga, która poprzez lasy prowadzi do wioski Edwardów, a w granicach miasta funkcjonuje jako ulica Rożnówka Stawy.

W obrębie Piask znajduje się wiele obiektów usługowych oraz handlowych, w tym różnorodne sklepy, supermarkety oraz centra handlowe. Oprócz tego, na terenie osiedla można znaleźć miejsca o znaczeniu historycznym. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć dawne koszary armii carskiej z końca XIX wieku, które aktualnie pełnią funkcje magazynowe i handlowe, a także cmentarz żydowski z pierwszej połowy XIX wieku oraz cmentarz epidemiczny, w którym spoczywają ofiary tyfusu i cholery z czasów I wojny światowej.

Główny artykuł: Nowy cmentarz żydowski w Biłgoraju. Organem uchwałodawczym osiedla, jako jednostki pomocniczej gminy Biłgoraj, jest Rada Osiedla. Władzą wykonawczą natomiast zajmuje się Zarząd Osiedla.

Informacje historyczne

Piaski do XIX w.

W okresie po lokacji Biłgoraja, która miała miejsce w drugiej połowie XVI wieku, obszar znany dzisiaj jako Piaski był jedynie niezabudowaną przestrzenią. Usytuowany był on w południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu wioski Puszcza Solska, założonej w XVI wieku. Przez długi czas teren ten nie pełnił żadnych istotnych funkcji aż do końca XVIII wieku. Z relacji mieszkańców z początku XX wieku wynika, że obszar był niezwykle silnie zapiaszczony, co znacznie utrudniało poruszanie się po nim. Stąd też wywodzi się nazwa późniejszego osiedla.

Na początku XIX wieku, po zachodniej stronie Biłgoraja, zbudowano pałac i folwark, które należały do właściciela miasta, Stanisława Nowakowskiego. Obiekt ten nosił nazwę Rożnówka, a na obszarze dzisiejszych Piask znajdowały się budynki gospodarcze tego folwarku. Droga, która w XIX wieku prowadziła do Edwardowa, otrzymała obecnie nazwę ulicy Rożnówka Stawy. Różnówka jest miejscem, które również wzbudza zainteresowanie historyków.

W pierwszych latach XIX wieku biłgorajscy Żydzi założyli tutaj swój cmentarz, co sprawiło, że stał się on trzecią żydowską nekropolią w granicach miasta. W drugiej połowie XIX wieku, przy ulicy Cichej, rosyjskie władze ulokowały garnizon wojskowy, w którym stacjonowały pułki kozaków dońskich. To wydarzenie przyczyniło się do rozwoju Piask jako południowo-wschodniego przedmieścia Biłgoraja. Wokół rosyjskich koszar zaczęły powstawać liczne sklepy i warsztaty, dedykowane głównie carskim żołnierzom, a nowo budowane osiedle zamieszkiwane było głównie przez uboższe warstwy mieszczaństwa.

Piaski w XX i XXI w.

Okres I wojny światowej przyniósł Biłgorajowi poważne zawirowania, w tym epidemie tyfusu i cholery. Szacuje się, że choroby te mogły przyczynić się do śmierci ponad dwóch tysięcy osób. Na peryferyjnych Piaskach powstał wówczas cmentarz dla ofiar tych epidemii, który znajduje się w pobliżu cmentarza żydowskiego. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule Biłgoraj, w sekcji poświęconej I wojnie światowej i II Rzeczpospolitej.

Na mapach z okresu międzywojennego (1918-1939) Piaski były w dużej części niezurbanizowane, z nielicznymi zabudowaniami wzdłuż dzisiejszej ulicy Cichej. Oprócz cmentarzy, znane były już stawy Ćwikły, które mają swoje miejsce w lokalnej historii. Dynamiczny rozwój infrastruktury budowlanej oraz sieci ulic na Piaskach miał miejsce w latach 50. i 60. XX wieku. Wtedy to powstały mieszkalne domy jednorodzinne, liczne niewielkie bloki oraz przekształcono część terenów, w tym dawne carskie koszary, na cele przedsiębiorcze.

W latach 90. XX wieku, po zmianach ustrojowych, Piaski stały się miejscem tętniącym życiem handlowym, kiedy rozwinęło się targowisko, które w ostatnich latach jednak traci na znaczeniu. Po roku 2000 miała miejsce modernizacja wielu ulic na osiedlu, co przyczyniło się do wzrostu liczby obiektów handlowych oraz usługowych. Osiedle Piaski, w obecnej formie, zostało formalnie utworzone Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju w dniu 25 sierpnia 2004 roku.

---

Oceń: Piaski (Biłgoraj)

---