Różnówka

---

Dane ogólne

Różnówka, znajdująca się w zachodniej części Biłgoraja, graniczy z osiedlem Bagienna od strony północno-wschodniej, osiedlem im. Stefana Batorego od wschodu, a także z Puszczą Solską od południa. Zachodnia granica Różnówki jest równocześnie granicą miasta.

Północną granicę obszaru osiedla definiuje ulica Stefana Batorego, natomiast aleja Jana Pawła II wyznacza wschodnią część, leżącą w obrębie drogi wojewódzkiej nr 835. Różnówka oddzielona jest od centrum oraz większej części zabudowanego terenu miasta rzeką Białą Ładą, która płynie w kierunku południowym.

Na podstawie współczesnego zagospodarowania terenu, na obszarze Różnówki wyróżniamy następujące rodzaje przestrzeni:

• Obszary ze struktura mieszkalną, gdzie dominują domy jednorodzinne, jednak występują także niewielkie liczby bloków mieszkalnych,
• Teraz zielone, w tym ogrody działkowe przy ulicy Magnoliowej zajmujące powierzchnię około 17,2 ha, las doświadczalny Zespołu Szkół Leśnych rozciągający się na 4,8 ha oraz Park im. Stanisława Nowakowskiego o powierzchni 6,6 ha,
• Obszary niezabudowane, w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego przeznaczone głównie pod zabudowę jednorodzinną, bloki czy tereny usługowe.

Trzy główne arterie urbanistyczne, które łączą Różnówkę z innymi obszarami, to drogi powiatowe w postaci ulic: Włosiankarskiej, Zielonej oraz Polnej.

W granicach osiedla funkcjonuje wiele instytucji usługowych, w tym handlowych, a także jednostki administracyjne i samorządowe. Wśród nich można wymienić placówkę terenową Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, komendę powiatową policji oraz urząd pocztowy. Jako jednostki oświatowe w tej okolicy działają Szkoła Podstawowa Nr 4 oraz Zespół Szkół Leśnych.

W pobliżu instytucji edukacyjnych znajdują się obiekty sportowe, takie jak boiska, dostępne dla wszystkich mieszkańców okolicy. W kwartale pomiędzy ulicami Zieloną, Parkową, Janusza Korczaka oraz Marii Zapolskiej znajduje się zespół obiektów Wioski Dziecięcej SOS, które stanowi osiedle mieszkalne przeznaczone dla rodzin zastępczych.

Wzdłuż ulicy Janusza Korczaka znajduje się kościół katolicki, który jest siedzibą parafii pw. Chrystusa Króla. Więcej informacji można znaleźć w osobnym artykule na temat Kościoła Chrystusa Króla w Biłgoraju.

Rada Osiedla pełni rolę organu uchwałodawczego w osiedlu jako jednostce pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj, a organem wykonawczym jest Zarząd Osiedla.

Informacje historyczne

Różnówka do XIX w.

Obszar, na którym dzisiaj znajduje się Różnówka, do XVIII wieku był terenami leżącymi poza miastem, usytuowanymi na południowo-zachodniej stronie jego granic. Szczególnie wyróżniał się w tym miejscu bór Białej Łady. W połowie XVIII wieku, po osuszeniu podmokłych obszarów, utworzono tutaj gospodarczy folwark.

Rozkwit osady miał miejsce w pierwszej połowie XIX wieku. Wtedy to Stanisław Kostka Nowakowski, właściciel Biłgoraja i były szambelan królewski, zbudował tu imponujący pałac. Otoczony malowniczym parkiem, z systemem rzecznych kanałów i stawów, stał się miejscem ważnych spotkań towarzyskich, na które zapraszano znamienitych Polaków. Nowakowski zorganizował w swojej rezydencji spotkania wzorowane na tradycji obiadów czwartkowych króla Stanisława. W parku znajdowały się także kamienne pomniki czczące ważne postacie historyczne, takie jak Jan Henryk Dąbrowski, Ignacy Krasicki czy Cyprian Godebski.

W 1827 roku Różnówka liczyła zaledwie 14 domów, w których mieszkało 86 osób. Z czasem w tutejszym folwarku uruchomiono browar, którego roczny przychód wynosił około 2000 rubli, oraz młyn wodny zlokalizowany na Białej Ładzie. Do zespołu folwarcznego przynależały także rybne stawy, usytuowane po przeciwległej stronie miasta, które dziś znane są jako stawy Ćwikły, zlokalizowane w obszarze osiedla o tej samej nazwie, przy ulicy Różnówka Stawy.

Różnówka w XX i XXI w.

W czasie I wojny światowej (1914–1918) pałac Nowakowskiego wkrótce stał się ruiną, a ostatecznie został rozebrany. Pozostał jedynie park, znany obecnie jako Park im. Stanisława Nowakowskiego, w którym wciąż można dostrzec niektóre ślady dawnej architektury.

W 1919 roku osiedle Różnówka zostało włączone do Biłgoraja, stając się częścią południowo-zachodniego obszaru miasta. Na dokumentach z tego okresu pojawia się jako osiedle na obrzeżach, połączone z miastem dwiema drogami, współczesnymi ulicami Zieloną i Czerwonego Krzyża. Wtedy zamieszkiwali tu głównie przedstawiciele najbiedniejszych warstw społecznych.

W okresie międzywojennym (1918–1939) folwark pozostawał w zarządzie Skarbu Państwa, a młyn wodny znalazł się w rękach żydowskich właścicieli, którzy znacznie go zmodernizowali. Teren wokół młyna zyskał nazwę osiedla Podemłyny. Po II wojnie światowej, w dniach 26 i 27 lipca 1944 roku, ziemie folwarczne zostały rozparcelowane pomiędzy chłopów przez oddział partyzancki AL, dowodzony przez Wacława Rózgę.

W latach 60. XX wieku Różnówka przeszła intensywny proces urbanizacji. Zbudowano tu m.in. Zespół Szkół Leśnych, a także pojawiły się nowe ulice. Najwcześniej zabudowa mieszkalna powstała wokół kwartału ograniczonego ulicami Polną, Janusza Korczaka, Parkową oraz Zieloną. W 1982 roku zrealizowano budowę kościoła pw. Chrystusa Króla, a w 1984 roku oddano do użytku obiekty Wioski Dziecięcej SOS, będącej pierwszą tego rodzaju instytucją w Polsce.

Do lat 60. XX wieku Biała Łada wokół młyna tworzyła szeroki akwen. W 1987 roku pożar zniszczył zabytkowe drewniane budynki młyńskie, wraz z mostem i jazami, co skomplikowało plany utworzenia muzeum w młynie. Mimo że Różnówka wciąż wiązała się z centrum miasta głównie przez ulice Zieloną i Czerwonego Krzyża, w latach 80. XX wieku powstały nowe arterie komunikacyjne – aleja Jana Pawła II oraz ulica gen. Władysława Sikorskiego. Ich budowa wpłynęła na reorganizację układu komunikacyjnego w tej części miasta oraz przyczyniła się do dalszego rozwoju urbanistycznego Różnówki.

Różnówka jako jednostka administracyjna formalnie zyskała status osiedla na mocy Uchwały Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 roku.

---

Oceń: Różnówka

---