Sanktuarium Świętej Marii Magdaleny w Biłgoraju jest nie tylko miejscem kultu, ale również świadectwem bogatej historii. Ten dawny franciszkański zespół klasztorny składa się z wielu istotnych elementów, w tym kościoła pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, nieczynnego klasztoru, kaplicy pw. św. Marii Magdaleny oraz dzwonnicy. Całość zlokalizowana jest na obszarze Puszczy Solskiej, która była kiedyś wsią, a obecnie stanowi część Biłgoraja.
Sanktuarium to przyciąga liczne pielgrzymki, będąc miejscem, w którym miały miejsce różnorodne objawienia Marii Magdaleny oraz cuda, za które ta święta jest znana. Wielu odwiedzających opowiada o cudownych wydarzeniach, jakie miały miejsce w tym wyjątkowym zakątku, co sprawia, że miejsce to jest atrakcyjne nie tylko religijnie, ale również pod względem turystycznym.
Nazwa wsi Puszcza Solska, w której znajduje się sanktuarium, łączy w sobie historie i nazwy miejsc związanych z historią franciszkanów. Wywodzi się ona od pobliskiej wsi Sól oraz łacińskiego określenia Eremus Salensis, co oznacza „Puszczę” lub „Pustelnię” - nadanego przez franciszkanów. Ten kontekst historyczny dodaje miejscowości jeszcze większej głębi i znaczenia, a kompleks leśny Puszczy Solskiej sąsiadujący z sanktuarium stanowi naturalne piękno, które również zachęca turystów do odwiedzin.
Historia
Historia sanktuarium św. Marii Magdaleny w Biłgoraju jest wyjątkowo bogata i sięga początków XVII wieku. W 1603 roku doszło do pierwszego objawienia tej świętej, co zapoczątkowało niezwykły rozwój kultu w tym miejscu.
Wkrótce, w 1615 roku, św. Maria Magdalena objawiła się tu po raz drugi. Zaraz potem, w 1644, wzniesiono drewniany kościół oraz klasztor. Niestety, w 1648 roku Kozacy zniszczyli Biłgoraj, a ich działania doprowadziły do zagłady zabudowań klasztornych oraz Puszczy Solskiej. Szwedzi z kolei zniszczyli nowo wzniesione budowle w 1655 roku, co miało miejsce w kontekście potopu szwedzkiego.
Ten tragiczny los zabudowań klasztornych nie zakończył się na tym, ponieważ w 1702 roku całość zniszczono w pożarze. W 1705 roku zbudowano kolejny drewniany kościół, a dalsze inwestycje miały miejsce w 1778, kiedy to Konstancja z Czartoryskich Zamoyska ufundowała obecny klasztor. Niestety, w 1794 roku kolejny pożar, spowodowany piorunem, zniszczył drewniany budynek kościoła, który ostatecznie przeniesiono do klasztoru.
W 1864 roku dokonano kasaty klasztoru, co wpłynęło negatywnie na dalszy rozwój tego miejsca. Z kolei lata 1921–1928 to okres intensywnej budowy obecnego kościoła, który jest szóstym w zespole klasztornym. W dniu 15 maja 1932 roku kościół ten został konsekrowany.
Po zniszczeniach II wojny światowej kościół został uszkodzony, lecz w 1947 roku poddano go remontowi. W 1952 roku wieś Puszcza Solska została włączona do miasta Biłgoraj, co dodatkowo wpłynęło na jego rozwój. W 1997 roku przeprowadzono generalny remont świątyni, co przyczyniło się do jej odnowienia i zachowania dla przyszłych pokoleń.
Kościół
Świątynia, o której mowa, usytuowana została na wzniesieniu, co nadaje jej wyjątkowy charakter. Znajduje się ona w bardzo strategicznym punkcie, tuż przy skrzyżowaniu trzech istotnych arterii miejskich – ul. Tarnogrodzkiej, Krzeszowskiej oraz Kościuszki. Oś kościoła biegnie w kierunku północ-południe, a jego ołtarz zlokalizowany jest w części południowej, naprzeciw głównego wejścia.
Architektura kościoła jest eklektyczna, co oznacza, że łączy różne style, ale nawiązuje głównie do renesansu, typowego dla polskiej architektury. W ołtarzu głównym podziwiać można XVII-wieczny obraz przedstawiający św. Marię Magdalenę. Dodatkowo, w bocznych ołtarzach znajdują się obrazy: XVII-wieczny św. Antoni oraz XVIII-wieczna Matka Boska Niepokalanie Poczęta.
W świątyni można również zobaczyć inne cenne obrazy, takie jak: Matki Boskiej Kodeńskiej, św. Franciszka, św. Floriana oraz św. Mikołaja, które pochodzą z XVIII wieku. Interesującym elementem wyposażenia jest chrzcielnica z tego samego okresu, a także dwa barokowe krucyfiksy.
Nie ulega wątpliwości, że jest to największa świątynia w całym mieście, która odgrywa kluczową rolę w życiu lokalnej społeczności.
Kościół został wzniesiony jako wotum dziękczynne za zwycięstwo w wojnie polsko-rosyjskiej w roku 1920.
Klasztor
Budynek przeznaczony na klasztor wyróżnia się charakterystycznym kształtem litery L i usytuowany jest w pobliżu kościoła, przy ulicy Tarnogrodzkiej na południu. Został zbudowany w roku 1778, jednak już w 1794 roku stał się częściowo ofiarą pożaru, który wpłynął na jego strukturalne zmiany.
W tym samym roku obiekt zaczęto wykorzystywać również jako kościół. W 1864 roku franciszkanie opuścili klasztor, co zmieniło jego przeznaczenie na plebanię, a taki układ trwał nieprzerwanie aż do 1928 roku.
Klasztor składa się z dwóch kondygnacji, w których można podziwiać sklepienia kolebkowe oraz kolebkowo-krzyżowe, będące dowodem na jego architektoniczne walory oraz bogatą historię.
Kaplica
Kaplica, która znajduje się przy ulicy Tarnogrodzkiej, stoi naprzeciwko klasztoru. Powstała w 1794 roku w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się kościół, który spłonął. Charakteryzuje się kwadratowym kształtem, co czyni ją unikalną w swoim rodzaju.
Wnętrze kaplicy skrywa głęboką studnię, z której wypływa cudowne źródło. Dodatkowo, bogato zdobiony barokowy ołtarz przyciąga uwagę odwiedzających. W ołtarzu umieszczony jest obraz przedstawiający św. Marię Magdalenę, który datowany jest na 1792 rok. Nadto, można tam podziwiać dwa czteropolowe obrazy z XVIII wieku, które ilustrują zarówno legendę, jak i cud, związany z osobą św. Marii Magdaleny, mający miejsce właśnie w tej kaplicy.
Dzwonnica
Dzwonnica, która znajduje się przy ulicy Tarnogrodzkiej, jest usytuowana w odległości 100 metrów na północ od kaplicy. Jej budowa sięga XVIII wieku, co czyni ją elementem bogatego dziedzictwa architektonicznego tego regionu.
W górnej części obiektu znajdują się dwa otwory przeznaczone na dzwony, co jest charakterystyczne dla tego typu budowli. Na zwieńczeniu dzwonnicy podziwiać można trójkątny szczyt, który zdobi wyjątkowa rokokowa kamienna rzeźba Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.
Inne obiekty
W ramach kompleksu kościelnego znajdują się również plebania, Dom Księży Seniorów oraz Katolickie Liceum. Ostatnio dokonano odkrycia podziemnych tuneli, które datowane są na XVIII lub XIX wiek. Istnieje hipoteza, że mogły one łączyć różne obiekty w tym złożeniu.
Co więcej, istnieje możliwość, że w tych tunelach znajdują się również groby zmarłych franciszkanów.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 05.11.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Jerzego w Biłgoraju | Kościół Chrystusa Króla w Biłgoraju | Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Biłgoraju | Kościół św. Jana Pawła II w Biłgoraju | Parafia Trójcy Świętej i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w BiłgorajuOceń: Sanktuarium św. Marii Magdaleny w Biłgoraju