Skansen „Zagroda Sitarska”

W skład skansenu wchodzi kilka obiektów, w tym dom mieszkalny sitarza Andrzeja Grabińskiego, drewutnia, spichlerz, wozownia, budynek inwentarski oraz ule kłodowe. Całość jest otoczona solidnym ogrodzeniem wykonanym z dranic i sztachet. Pomimo bliskości nowoczesnych osiedli wielopiętrowych, skansen zachowuje swój niepowtarzalny klimat, przywołując na myśl dawne czasy.

Budynki wchodzące w skład skansenu datowane są na początek XIX wieku. Obiekty te miały istotne znaczenie dla miasta aż do XX wieku, w którym dzięki staraniom Józefa Dechnika Biłgoraj przeżywał intensywny rozwój. Osiedle w obrębie ul. Nadstawnej, które niegdyś tętniło życiem dzięki tradycyjnym domom, zostało przekształcone w nowoczesne kompleksy mieszkalne. Skansen „Zagroda Sitarska” jest więc jedynym ocalałym przykładem dawnej zabudowy przy tej ulicy.

Dom mieszkalny, pochodzący z 1810 roku, jest konstrukcją drewnianą z węgłowym zrębem. Nakryty jest dachem czterospadowym pokrytym gontem, a od strony ulicy zwraca uwagę główne wejście z kolumnowym gankiem. Wewnątrz budynek podzielony jest na dwie części, w których znajdziemy kuchnię oraz pokój – w jednym z nich urządzono pracownię sitarską, gdzie tkano płótna. Istotnym elementem jest także wysokie podpiwniczenie, które nadaje budowli niezwykłego charakteru.

Duże okna, typowe dla „typu biłgorajskiego”, składają się z dwunastu części, co jest dostosowane do potrzeb warsztatu sitarskiego. Dom jest bogato wyposażony w meble i sprzęty, na które mogli sobie pozwolić zamożni sitarze, podróżujący po świecie. W jego wnętrzach można zobaczyć eksponaty, takie jak siatki z włosia czy siatki druciane, wykorzystywane w tradycyjnym rzemiośle.

Za domem rozciąga się podwórze z drewutnią, prostym budynkiem wykorzystywanym do przechowywania opału. W Biłgoraju drewutnie często były częścią warsztatu sitarskiego, w którym produkowano łuby do oprawiania sit. W sąsiedztwie znajduje się spichlerz, który zawiera dwa pomieszczenia oraz strych, a na frontowej ścianie są podcienia, gdzie prezentowane są naczynia na ziarno oraz sprzęt do mielenia zbóż.

Dodatkowymi atrakcjami skansenu są obiekty umieszczone na podwórzu, takie jak zrekonstruowany kierat, kłodowe ule oraz kilka charakterystycznych dla dawnej zabudowy Biłgoraja bram i furtek. W „Zagrodzie Sitarskiej” można zatem nie tylko poznać historię, ale również doświadczyć ducha minionych epok, odkrywając bogactwo tradycji sitarskich i regionalnej kultury.